Hồng Lam
hỏi · Cong an đòi khám xét nhà có đúng luật không
Quyền khám xét nhà của công an phải tuân thủ theo quy định của pháp luật Việt Nam. Dưới đây là thông tin chi tiết về các trường hợp và quy định liên quan đến việc khám xét nhà ở.
Các trường hợp công an được phép khám xét nhà
Công an có quyền khám xét nhà của công dân khi có căn cứ để nhận định rằng:
* Trong nhà có công cụ, phương tiện phạm tội.
* Có đồ vật, tài sản do phạm tội mà có.
* Có đồ vật, tài liệu khác liên quan đến vụ án.
* Cần phát hiện người đang bị truy nã, truy tìm và giải cứu nạn nhân.
Thẩm quyền ra lệnh khám xét
Những người sau đây có thẩm quyền ra lệnh khám xét:
* Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân và Viện kiểm sát quân sự các cấp.
* Chánh án, Phó Chánh án Tòa án nhân dân và Tòa án quân sự các cấp.
* Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra các cấp (lệnh phải được Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn trước khi thi hành).
Trong một số trường hợp khẩn cấp, một số chức danh khác cũng có quyền ra lệnh khám xét, nhưng phải thông báo bằng văn bản cho Viện kiểm sát cùng cấp trong vòng 24 giờ sau khi khám xong.
Thủ tục khám xét
Khi tiến hành khám xét, công an phải tuân thủ các quy định sau:
1. Đọc lệnh khám xét: Phải đọc lệnh khám xét và đưa cho người bị khám xét đọc lệnh đó.
2. Giải thích quyền và nghĩa vụ: Giải thích cho người bị khám xét và những người có mặt biết quyền và nghĩa vụ của họ.
3. Yêu cầu giao đồ vật, tài liệu: Yêu cầu người bị khám xét đưa ra các đồ vật, tài liệu liên quan đến vụ án. Nếu họ từ chối, công an sẽ tiến hành khám xét.
4. Sự có mặt của người làm chứng:
* Phải có mặt người chủ hoặc người từ đủ 18 tuổi trở lên trong gia đình, đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn và người láng giềng chứng kiến.
* Nếu người chủ và người thân cố tình vắng mặt hoặc bỏ trốn, phải có đại diện chính quyền và hai người láng giềng chứng kiến.
5. Thời gian khám xét: Không được khám xét vào ban đêm, trừ trường hợp không thể trì hoãn, và phải ghi rõ lý do vào biên bản.
6. Trình tự khám xét: Những người có mặt không được tự ý rời khỏi nơi khám, không được liên hệ, trao đổi với người khác cho đến khi khám xong.
Quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở
Hiến pháp Việt Nam bảo vệ quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở của công dân. Điều này có nghĩa là không ai được xâm phạm trái pháp luật vào chỗ ở của người khác. Việc khám xét phải tuân thủ đúng quy định của pháp luật tố tụng hình sự.
Các hành vi xâm phạm chỗ ở trái pháp luật
Các hành vi sau đây được coi là xâm phạm chỗ ở của người khác và có thể bị xử lý hình sự:
* Khám xét trái pháp luật chỗ ở của người khác.
* Đuổi trái pháp luật người khác ra khỏi chỗ ở của họ.
* Chiếm giữ chỗ ở hoặc cản trở trái pháp luật người đang ở hoặc người đang quản lý hợp pháp vào chỗ ở của họ.
* Xâm nhập trái pháp luật chỗ ở của người khác.
Người vi phạm có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Nếu phạm tội có tổ chức, lợi dụng chức vụ, quyền hạn, hoặc gây hậu quả nghiêm trọng, có thể bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
Ví dụ
1. Ví dụ 1: Công an có lệnh khám xét nhà của ông A vì nghi ngờ ông A tàng trữ ma túy. Khi khám xét, công an phải đưa lệnh khám xét cho ông A xem, giải thích quyền và nghĩa vụ của ông, và phải có đại diện chính quyền địa phương chứng kiến.
2. Ví dụ 2: Công an không có lệnh khám xét nhưng nghi ngờ bà B đang trốn trong nhà ông C (người đang bị truy nã). Nếu việc trì hoãn khám xét có thể gây nguy hiểm, công an có thể khám xét ngay nhưng phải báo cáo lại với Viện kiểm sát trong vòng 24 giờ.
Lời khuyên
Nếu công an đến khám xét nhà bạn, hãy yêu cầu họ xuất trình lệnh khám xét và tuân thủ đúng các thủ tục pháp luật. Nếu bạn nghi ngờ việc khám xét không đúng quy định, bạn có quyền khiếu nại lên cơ quan có thẩm quyền.
Lưu ý quan trọng: Hiện tại là tháng 7 năm 2025, theo thông tin mới, một số tỉnh thành đã được sáp nhập và các đơn vị hành chính cấp huyện đã bị bãi bỏ. Do đó, khi có các hoạt động hành chính liên quan, bạn cần lưu ý đến sự thay đổi này để đảm bảo mọi thủ tục được thực hiện đúng theo quy định mới. Địa chỉ mới sẽ chỉ bao gồm cấp tỉnh và cấp phường, không còn cấp huyện. Ví dụ: "Phường ABC, tỉnh XYZ (Quận DEF, tỉnh XYZ cũ)".